[NEDERLANDSE TEKST VERDER BENEDEN]
Her Majesty Queen Juliana of the Netherlands had no male heir and when, in 1980, her abdication in favour of the eldest of her four daughters, Beatrix, was intimated to Her Majesty Queen Elizabeth II of the United Kingdom, the British Queen is known to have responded with the words, “Typical Dutch.”
Quite what was typically Dutch is up for grabs, but my money is on the word abdication. But, then again, the word Queen is likewise a game candidate, for Queen Beatrix was the fourth in a long line of queens, dating back to 1890: Queen Emma, reigned as regent until the 10-year-old Queen Wilhelmina, the only surviving child of King Willem III, would achieve majority, in 1898.
This longest-reigning Dutch queen abdicated in 1948, having ruled the Netherlands through two world wars: one in which her country’s neutrality was respected, and one in which it was violated. Her successor was her and Prince Hendrik’s only child, Queen Juliana, so that Queen Beatrix was then the fourth in this female regnal succession. It covered nearly a century and a quarter (1890 to 2013) until the day in question, when Beatrix ceded the throne to her son Willem-Alexander.
Queens, therefore, are, admittedly, pretty typical in the Netherlands,1 since the modern Netherlands dates only from 1839, when it finally acquiesced in the secession of 1830, which split the United Kingdom of the Netherlands into the modern Netherlands and the bulk of Belgium.2
Queen Elizabeth was known not to favour abdication as a means of succession. What distinguished, if distinction it was, Queens Elizabeth and Beatrix was not their temporal, constitutional positions, but their spiritual positions: Beatrix’s as a member of the Dutch Reformed Church (since 2004, the Protestant Church of the Netherlands) and Elizabeth’s as the head of the Church of England. In short, Elizabeth regarded her own reign as a spiritual calling, and you can’t just abdicate from service to God in Heaven above, now can you? On the other hand, she regarded Beatrix’s reign as a job.
Well, I bet Pope Benedict XVI’s abdication the same year as Beatrix’s must’ve truly knocked the wind out of our Lizzie, for that was certainly not typical of anything theretofore.
Not being a member of the royal family of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland myself, but merely one of that country’s citizens, the typicality or otherwise of having a queen as head of state is not something I generally dwell upon, even if my own queen did. But there are other things that occur to me might be more typically Dutch than abdicating queens.
The outgoing nature of many Dutch is typical of that folk: they will readily engage in jocular conversation, banter and repartee with a complete stranger, and will always be ready with a cute comment or a smart thumbs-up or bravo! (and no little self-deprecation). I was there this last week and had no end of such exchanges, most of which would be unthinkable in other places (such as the … UK). Outgoing friendliness is typically Dutch. (If you’re suffering from toothache, however, it can tend to wear the patience thin.)
There is a second typical trait of the low countries. The Dutch are unlike the Scots, who are credited with thrift, which is eschewing the unnecessary expenditure of capital without need. Instead, and, again, typically Dutch, these clog-wearers are penny-pinching. Not thrifty, but tight-fisted; not mean, not avaricious, but once bitten, twice shy. The reasons for this are that many of them have few pennies to pinch; and that even those who have mounds of pennies, pinch them. Because of the winter of 1944-45.
After the D-Day landings in Normandy in the June of 1944, Brussels was quickly liberated on 4 September of that year. There is a street in the city to commemorate the event: Boulevard de la Deuxième Armée Britannique or Britse Tweede Legerlaan, which, as far as I know, is the only street in Brussels that has a semi-official English translation: Boulevard of the British Second Army.
But the River Senne was easy to broach: works to cover the stinking watercourse through Brussels had begun in 1867; it could easily be driven over by 1944, on cobbles even. The River Rhine would prove a greater challenge; securing its crossing would cost the Allies a huge military failure. All told, Market Garden, of which the attempt to secure the Rhine bridge at Arnhem was part, would rob the Allies of around 17,000 troops, killed, wounded or PoW’ed, with around 10,000 Germans killed or wounded.
The bridge that today sits astride the Rhine at Arnhem is known as the John Frost Bridge: its predecessor, which was successfully defended by the Germans, was subsequently bombed in order to cut the line of communications, and lay in the river till the new bridge was erected after 1948. In 1977, it was named for the officer who’d led the wartime attempt to take Arnhem bridge. That was a thoughtful gesture by the Dutch, grateful for the lives lost in trying to free their nation from the violation wrought by Nazi occupation.
Several thousand Dutch civilians also perished in Market Garden. But part of what makes the Dutch so penny-pinching still today is not the losses of Wilhelmina’s people from enemy action and racial persecution, terrible though that was. It was above all the famine and unusual cold they endured through the winter of 1944-45 that took its toll on her people: 20,000 deaths, for it would not be until the very last days of the war that the Netherlands would finally be freed from German occupation.
The causes were many, but principally, and ironically, the liberation of the southern part of the Netherlands, which rendered the importation of coal from the Limburg pits impossible; a rail strike declared by the exiled Dutch government, coupled with German reprisals against the strikers brought transportation of foodstuffs and fuel to a standstill and, as is ever the case, collective protest led to collective suffering and collective punishment.
In my own lifetime, the start of which post-dates the Second World War by only 16 years, I adopted many habits and notions that came to me from parents who’d spent their formative years in that war. I have friends in the Netherlands whose fathers, mothers, uncles, aunts and grandparents lived through these times, and suffered in these times. It is an experience from outside our lifetimes, but one closely related to us within our lifetimes. And, if we care, these are experiences that we embrace as our own, because they are the experiences of those who begat us in love.
Today’s Dutch owe it to the heroes of Arnhem, to say thank you, as thank you they have said. But what of the failed mission itself, a failure that cost not only so many troops’ lives but also the lives of those who died in the famine winter of 1944 to 1945?
A war, whether it’s the current Sudanese war, the Russo-Ukrainian War, or Market Garden, is a fight involving soldiers on battlefields who have, at one and the same time, foes ahead of them (the enemy) and foes behind them (their own commanders). Like Scott of the Antarctic, the Little Boats of Dunkirk and Gordon of Khartoum, Market Garden would be woven into Britain’s tapestry of glorious failures, and its memory is associated indelibly with Browning’s own judgment on the campaign: a bridge too far. The soldier pays with his life for the commander’s errors and ego; and thereby earns the honour that salves the commander’s misjudgement.
They weren’t soldiers who perished in the winter famine. They were ordinary men, women and children. Like this.
Image CC BY-SA 3.0. The child’s surname is Van Aalst. He was born on 21 August 1944. This photograph was taken on 31 May 1945. The ravages of hunger have aged this 9-month old infant so that he bears the features of an octogenarian.
Nothing annoys quite like a child complaining without grounds. And nothing distresses quite like a child complaining with grounds.
Field Marshal Montgomery would surely have preferred to succeed with Market Garden. He couldn’t have known what his boundless optimism would ultimately mean for the Dutch people. But, when they tell you at the information centre at John Frost Bridge today that Market Garden was a battle between the Allies and the Germans, don’t forget how many Dutch paid for this failure with their lives.
Allow me to present another picture, with acknowledgements to The Guardian:
They are from Africa and they had no food either. Luckily, help came to them but their country, Sudan, is in tatters, and they’d like to find a new place to live. In 1945, the Dutch could not move to another place to live. And, today, in 2023, this African mother and child also cannot move to another place to live.
If you have sympathy for the children of Wilhelmina 80 years ago, then perhaps you will have sympathy for the children of Sudan today. I hope so, in any event.
There is a stone that marks Market Garden, which stands not far from the city of Arnhem. It reads as follows:
TO THE PEOPLE OF GELDERLAND
50 years ago British and Polish Airborne soldiers fought here against overwhelming odds to open the way into Germany and bring the war to an early end. Instead we brought death and destruction for which you have never blamed us.
That is typical Dutch. They don’t blame those who try their best.
The Sudanese will not blame you either. It’s not your fault that these things come to pass. But it’s your fault if you fail, having been made aware of them, to do what you can to remedy them. Om ze te verhelpen.
[NEDERLANDSE TEKST HIER BENEDEN]
Typisch Nederlands
Waardoor u ons nooit de schuld heeft gegeven
Hare Majesteit Koningin Juliana der Nederlanden had geen mannelijke erfgenaam en toen haar troonsafstand in 1980 ten gunste van de oudste van haar vier dochters, Beatrix, werd medegedeeld aan Hare Majesteit Koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk, is bekend dat de Britse Koningin heeft gereageerd met de woorden: “Typisch Nederlands.”
Wat precies typisch Nederlands was, ligt enigszins niet aan de hand, maar mijn geld ligt bij het woord troonsafstand. Alhoewel het woord koningin is ook een ijverige kandidaat, want Koningin Beatrix was de vierde in een lange rij koninginnen, die teruggaat tot het jaar 1890: Koningin Emma regeerde als regentes totdat de tienjarige Koningin Wilhelmina, het enige overlevende kind van Koning Willem III, in 1898 de meerderjarigheid bereikte.
Deze langst regerende Nederlandse koningin ooit deed in 1948 afstand van de troon, nadat ze Nederland twee wereldoorlogen door had geregeerd: één waarin de neutraliteit van haar land werd gerespecteerd en één waarin deze werd geschonden. Haar opvolger was het enige kind van haar en Prins Hendrik, m.n. Koningin Juliana, zodat Koningin Beatrix dus de vierde was in deze vrouwelijke kroonopvolging. Het besloeg bijna anderhalve eeuw (1890 tot 2013), tot de dag in kwestie, waarop Beatrix de troon afstond aan haar zoon Willem-Alexander.
Koninginnen zijn daarom, toegegeven, behoorlijk typisch voor Nederland,3 aangezien het moderne Nederland pas dateert van 1839, toen het uiteindelijk berustte in de afscheiding van 1830, die het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opsplitste in het moderne Nederland en het grootste deel van België.4
Het was bekend dat Koningin Elizabeth geen voorstander was van troonsafstand als middel tot opvolging. Wat de Koninginnen Elizabeth en Beatrix onderscheidde, als het al onderscheid was, waren niet hun temporale, constitutionele posities, maar hun geestelijke posities: die van Beatrix als lid van de Nederlands Hervormde Kerk (sinds 2004 de Protestantse Kerk van Nederland) en die van Elizabeth als hoofd van de Kerk van Engeland. Kortom, Elizabeth beschouwde haar eigen heerschappij als een spirituele roeping, en je kunt niet zomaar afstand doen van de dienst aan God in de hemel hierboven, toch? Aan de andere kant beschouwde ze het bewind van Beatrix als een baan.
Nou, ik durf te wedden dat de troonsafstand van Paus Benedictus XVI in hetzelfde jaar als die van Beatrix niettemin onze Lizzie echt de wind uit de zeilen moet hebben genomen, want dat was zeker niet typerend voor gelijk wat ervoor was gebeurd.
Omdat ik zelf geen lid ben van de koninklijke familie van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, maar slechts een van de burgers van dat land, is de typische eigenschap van het hebben van een koningin als staatshoofd niet iets waar ik doorgaans bij stil sta, ook al mijn eigen koningin deed dat. Maar er zijn andere dingen die bij mij opkomen die misschien meer typisch Nederlands zijn dan het aftreden van koninginnen.
Het extraverte karakter van veel Nederlanders is typerend voor dat volk: ze zullen graag een grapje maken, schertsen en replieken geven met een volslagen vreemde, en zullen altijd klaar staan met een leuke opmerking of een slimme duim omhoog of een vrolijke bravo! (en een reuze tendentie voor zelfspot). Ik was daar de afgelopen week en had geen einde aan dergelijke uitwisselingen, die op andere plaatsen zouden eerder ondenkbaar zijn (zoals in … het Verenigd Koninkrijk). Uitbundige vriendelijkheid is typisch Nederlands. (Als u echter last heeft van kiespijn, kan dit nochtans ertoe leiden dat uw geduld opraakt.)
Er is nog een tweede typische eigenschap van de lage landen. De Nederlanders zijn anders dan de Schotten, aan wie spaarzaamheid wordt toegeschreven, namelijk het vermijden van onnodige kapitaaluitgaven zonder noodzaak. In plaats daarvan, en wederom typisch Nederlands, zijn deze klompendragers geldschieters. Niet zuinig, maar strak; niet gemeen, niet hebzuchtig, maar eenmaal gebeten, tweemaal verlegen. De redenen hiervoor zijn dat velen van hen weinig centen te besteden hebben; en dat zelfs degenen die stapels centen hebben, ze knijpen. Vanwege de winter van 1944-45.
Na de D-Day-landingen in Normandië in juni 1944 werd Brussel op 4 september van dat jaar snel bevrijd. Er is een straat in de stad om de gebeurtenis te herdenken: Boulevard de la Deuxième Armée Britannique of Britse Tweede Legerlaan, wat, voor zover ik weet, de enige straat in Brussel is met een semi-officiële Engelse vertaling: Boulevard of the Second British Army.
Maar de Zenne was als rivier tamelijk gemakkelijk om te overschrijden: de werken om de stinkende waterloop door Brussel heen in te dekken waren in 1867 begonnen; in 1944 kon er gemakkelijk overheen worden gereden, zelfs op kasseien. De Rijn zou een grotere uitdaging blijken; het veiligstellen van de oversteek zou voor de geallieerden een enorme militaire mislukking vormen. Market Garden, waarvan de poging om de Rijnbrug bij Arnhem veilig te stellen een deel was, zou de geallieerden ongeveer 17.000 troepen gesneuveld, gewond of krijgsgevangenen kosten, en ongeveer 10.000 Duitsers gedood of gewond.
De brug die tegenwoordig schrijlings op de Rijn bij Arnhem ligt, staat bekend als de John Frostbrug (zijn voorganger, die met succes door de Duitsers werd verdedigd, werd later gebombardeerd om de communicatielijn door te snijden, en lag in de rivier totdat de nieuwe brug werd na 1948 aangelegd). In 1977 werd het genoemd naar de officier die in de oorlogstijd leiding had gegeven aan de poging om de Arnhemse brug in te nemen. Dat was een bedachtzaam gebaar van de Nederlanders, dankbaar voor de levens die verloren gingen bij hun inspanningen om hun land te bevrijden van de bezetting door de Nazis.
In Market Garden kwamen ook enkele duizenden Nederlandse burgers om. Maar een deel van wat de Nederlanders tot op de dag van vandaag zo hongerig maakt, zijn niet de verliezen van Wilhelmina’s volk als gevolg van vijandelijk optreden en rassenvervolging, hoe verschrikkelijk dat ook was. Het waren vooral de hongersnood en de ongebruikelijke kou die zij tijdens de winter van 1944-45 moesten doorstaan, die hun tol eisten van haar volk: 20.000 doden, want Nederland zou pas in de allerlaatste dagen van de oorlog eindelijk van de Duitse bezetting worden bevrijd.
De oorzaken waren talrijk, maar vooral en ironisch genoeg de bevrijding van Zuid-Nederland, waardoor de import van steenkool uit de Limburgse mijnen onmogelijk werd gemaakt; een door de Nederlandse regering in ballingschap afgekondigde spoorwegstaking, gekoppeld aan Duitse represailles tegen de stakers, bracht het vervoer van voedsel en brandstof tot stilstand en, zoals altijd het geval is, leidde collectief protest tot collectief lijden en collectieve bestraffing.
Tijdens mijn eigen leven, waarvan het begin pas zestien jaar na de Tweede Wereldoorlog dateert, heb ik veel gewoonten en opvattingen overgenomen die tot mij kwamen van ouders die hun vormingsjaren in die oorlog hadden doorgebracht. Ik heb vrienden in Nederland wier vaders, moeders, ooms, tantes en grootouders deze tijden hebben meegemaakt en geleden hebben. Het is een ervaring van buiten ons leven, maar een ervaring die nauw verwant is aan ons, tijdens ons leven. En als we hierom geven, zijn dit ervaringen die we omarmen als de onze, omdat het de ervaringen zijn van degenen die ons in liefde hebben voortgebracht.
De Nederlanders van nu zijn het aan de helden van Arnhem verschuldigd om dank u te zeggen, en dat hebben ze ook luid gezegd. Maar hoe zit het met de mislukte missie zelf, een mislukking die niet alleen het leven van zoveel troepen heeft gekost, maar ook het leven van degenen die zijn omgekomen in de hongerwinter van 1944 op 1945?
Een oorlog, of nu de Soedanese oorlog van vandaag, de Russisch-Oekraïense oorlog of Market Garden, is een gevecht waarbij soldaten op slagvelden betrokken zijn die tegelijkertijd tegenstaanders voor zich hebben (de vijand zelf), alsook tegenstaanders achter hen (hun eigen commandanten). Net als Scott van Antarctica, de Little Boats van Duinkerken en Gordon van Khartoem zou Market Garden verweven worden in het wandtapijt van eervolle Britse mislukkingen, en de herinnering eraan wordt onuitwisbaar geassocieerd met Brownings eigen oordeel over de campagne: een brug te ver. De soldaat betaalt met zijn leven voor de fouten en het ego van de commandant; en verdient daardoor de eer die het verkeerde oordeel van de commandant verzacht.
Het waren geen soldaten die tijdens de winterhongersnood omkwamen. Het waren gewone mannen, vrouwen en kinderen. Zoals deze:
Afbeelding CC BY-SA 3.0. De achternaam van het kind is Van Aalst. Hij werd geboren op 21 augustus 1944. Deze foto werd genomen op 31 mei 1945. De verwoestingen van de honger hebben dit negen maanden oude kind zodanig verouderd dat hij de trekken vertoont van een tachtigjarige.
Niets is zo vervelend als een kind dat ongegrond klaagt. En niets is zo verontrustend als een kind dat terecht klaagt.
Veldmaarschalk Montgomery zou zeker de voorkeur hebben gegeven aan succes met Market Garden. Wat zijn grenzeloze optimisme uiteindelijk voor het Nederlandse volk zou betekenen, kon hij niet weten. Maar als ze je vandaag in het informatiecentrum op de John Frost Bridge vertellen dat Market Garden een strijd was tussen de geallieerden en de Duitsers, vergeet dan niet hoeveel Nederlanders deze mislukking met hun leven hebben moeten betalen.
Staat u mij toe nog een ander beeld te presenteren, met dank aan The Guardian:
Ze komen uit Afrika en hadden ook geen eten. Gelukkig kwam er hulp, maar hun land, Soedan, ligt in puin en ze willen graag een nieuwe plek vinden om te gaan wonen. In 1945 konden de Nederlanders niet verhuizen naar een andere woonplaats. En vandaag de dag, in 2023, kunnen deze Afrikaanse moeder en kind ook niet verhuizen naar een andere plek om te wonen.
Als je sympathie hebt voor de kinderen van Wilhelmina 80 jaar geleden, dan heb je misschien ook sympathie voor de kinderen van Soedan vandaag. Ik hoop het in ieder geval.
Er is een steen die Market Garden markeert, die niet ver van de stad Arnhem ligt. Het luidt als volgt:
AAN HET VOLK VAN GELDERLAND
Vijftig jaar geleden vochten Britse en Poolse luchtlandingssoldaten hier tegen een overweldigende overmacht om de weg naar Duitsland te openen en de oorlog voortijdig te beëindigen. In plaats daarvan hebben wij dood en verderf gebracht waarvoor u ons nooit de schuld hebt gegeven.
Dat is pas typisch Nederlands. Ze geven degenen die hun best doen niet de schuld voor het falen.
De Soedanezen zullen het jou ook niet kwalijk nemen. Het is niet jouw schuld dat deze dingen gebeuren. Maar het is wél jouw schuld als je er niet in slaagt, nadat je ervan op de hoogte bent gesteld, om te doen wat je kunt om ze te helpen. Om hun hongersnood te verhelpen.
One hundred and twenty-three years under queens; sixty-one under kings. Queens trump kings, doubled. (It’s a bridge joke.)
Belgium would acquire its East Cantons as reparations from Germany after the First World War.
Honderddrieëntwintig jaar onder koninginnen; eenenzestig onder koningen. Koninginnen troeven koningen af, verdubbeld. (Een “bridge”-grap.)
België verwierf na de Eerste Wereldoorlog zijn Oostkantons als herstelbetalingen van Duitsland.